چند سالی است نام پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های مطرح کشور در فضای آموزش عالی شنیده می‌شود، پردیس‌هایی که هرچند از اوایل دهه 80 شکل گرفتند اما حالا به بازوی درآمدی قابل‌توجهی برای دانشگاه‌های دولتی تبدیل شده‌اند.
نکته مهم درباره این پردیس‌ها مسیر متفاوتی است که برای تربیت دانشجو در پیش گرفته‌اند؛ چراکه با وجود وابستگی این پردیس‌ها به دانشگاه‌های دولتی، اما تحصیل در آنها رایگان نیست و داوطلب از همان ابتدا می‌داند برای رسیدن به صندلی‌های آن باید هزینه کند. با این حال درج برند دانشگاه‌های مطرح کشور در پایین مدرک فارغ‌التحصیلان دانشجویانی که در پردیس‌های خودگران تحصیل می‌کنند، به‌حدی جذاب خواهد بود که آنها حاضر باشند هزینه‌های بالا برای تحصیل را به جان بخرند. نکته مهم دیگر اینکه پردیس‌ها امکان پذیرش دانشجو در هر 3 مقطع تحصیلی را دارند، اما طبیعی است که بیشترین میزان پذیرش در آنها هم به مقطع کارشناسی اختصاص پیدا کند؛ چراکه عمده ورودی به فضای دانشگاهی هم از این مقطع رقم می‌خورد. پذیرشی که مانند دیگر دانشگاه‌ها از طریق شرکت در آزمون سراسری یا پذیرش صرفا براساس سابقه تحصیلی دنبال می‌شود. آنچه در اینجا مطرح می‌شود این است که اولا کدام دانشگاه‌ها امکان پذیرش دانشجوی پردیسی را دارند، دومین مساله آن است که تحصیل در هر دانشگاهی چقدر برای دانشجو آب می‌خورد و سومین مساله هم ظرفیت اختصاص‌یافته به پردیس‌های مختلف است. در این گزارش به هر سه سوال، پاسخ داده‌ایم.
تحصیل در پردیس‌های دانشگاهی چقدر آب می‌خورد؟
مهندسی کامپیوتر شریف؛ 370 میلیون!
شهریه را باید موضوع اصلی فعالیت پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های مطرح کشور دانست، مساله‌ای که البته به همان میزان که برای مسئولان این پردیس‌ها مهم است، برای دانشجویان و خانواده‌هایشان نیز دارای اهمیت است؛ آن هم در شرایطی که نرخ تحصیل در این دانشگاه‌ها بنا به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن را باید همان نام و برندشان دانست، رقم‌های قابل‌توجهی را هم شامل می‌شود. البته در این میان نباید این مساله را هم از قلم انداخت که تعیین شهریه تحصیل در پردیس‌ها برای هر سال تحصیلی از سوی هیات‌امنای دانشگاه‌های مربوطه به تفکیک مقطع تحصیلی صورت می‌گیرد که البته این رقم در هر دانشگاهی متفاوت است.
برای درک بهتر میزان شهریه در پردیس سه دانشگاه مهم کشور کافی است نگاهی داشته باشیم به جداول شهریه که از سوی خود پردیس‌ها منتشر شده است. به‌عنوان مثال برای تحصیل در رشته کامپیوتر در پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی‌شریف آن هم در مقطع کارشناسی، با در نظر گرفتن این مساله که دانشجو باید 140 واحد درسی را در طول تحصیل بگذراند که از این میان 123 واحد به‌عنوان دروس نظری و 17 واحد به‌عنوان دروس عملی در نظر گرفته شده است، از شهریه 34 میلیون و 333 هزار تومانی ثابت که بگذریم، دانشجو باید 58 میلیون و 367 هزار تومان شهریه برای دروس عملی و 281 میلیون و 536 هزار تومان هم برای دروس نظری بپردازد.
یعنی دانشجوی پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی‌شریف برای گرفتن مدرک تحصیلی فارغ‌التحصیلی در رشته مهندسی کامپیوتر باید 374 میلیون و 236 میلیون و 668 هزار تومان بپردازد! البته این در حالی است که دانشجو بتواند در زمان موعد مقرر تحصیلش را تمام کند؛ چراکه در غیر این صورت قطعا به هر اندازه سنواتی که دانشجو می‌خورد، باید هزینه بیشتری هم واریز کند. البته این ارقام زمانی بیشتر خود را نشان می‌دهد که بدانیم این دانشگاه درمجموع این دانشگاه براساس دفترچه انتخاب رشته در 3 گروه آزمایشی توانسته هم برای پردیس خودگردان در تهران و هم در کیش 621 نفر را پذیرش کند؛ یعنی عملا 232 میلیارد و 400 میلیون تومان کسب درآمد از این بخش خواهد داشت.
80 میلیون تومان بدهید فارغ‌التحصیل ارشد شریف شوید
البته تحصیل در این دانشگاه برای دانشجوی کارشناسی‌ارشد، شرایط متفاوتی هم دارد؛ چراکه دانشجویی بخواهد از مقطع ارشد پردیس صنعتی شریف در رشته برنامه‌ریزی فارغ‌التحصیل شود، با توجه به اینکه این رشته 20 واحد نظری و 6 واحد مربوط به پایان‌نامه و 4 واحد عملی دارد، عملا دانشجو باید در کنار پرداخت 21 میلیون و 140 هزار تومان شهریه ثابت، 26 میلیون و 972 هزار تومان پول واحد نظری داده، 24 میلیون و 513 هزار تومان هم بابت پروژه یا همان پایان‌نامه‌اش بپردازد و 8 میلیون و 9 هزار تومان هم بابت دروس عملی پرداخت کند، رقمی که درمجموع برای دانشجو 80 میلیون و 713 هزار تومانی آب می‌خورد. البته باید این را هم ملاک قرار داد که قطعا هرچه رشته مدنظر دروس عملی و کارگاهی بیشتری داشته باشد، این هزینه بالاتر هم می‌رود.
با 100 میلیون تومان صاحب مدرک فنی و مهندسی از دانشگاه تهران شوید
اگر بخواهیم وضعیت تحصیل همین رشته در پردیس کیش دانشگاه تهران را حساب کنیم، باید عنوان کرد دانشجو در گام اول باید 13 میلیون و 339 هزار تومان بابت شهریه ثابت بپردازد. در کنار آن برای گذراندن دروس عملی نیز مجبور به هزینه‌کرد 14 میلیون و 125 هزار تومان است و برای دروس نظری هم 68 میلیون و 135 هزار تومان شهریه تحصیلش می‌شود. یعنی درمجموع مهر شدن مدرک تحصیلی در پردیس کیش دانشگاه تهران برای دانشجویان این رشته تحصیلی 95 میلیون و 599 هزار تومان آب می‌خورد. البته تحصیل در رشته‌های روانشناسی 147 واحدی هزینه کمتری خواهد داشت؛ چراکه از این میان 122 واحد نظری و 25 واحد هم عملی است یعنی عملا دانشجو باید 10 میلیون و 667 هزار تومان شهریه ثابت پرداخته و برای دروس نظری هم 69 میلیون و 868 هزار تومان و در ازای دروس عملی نیز 21 میلیون و 521 هزار تومان بپردازد. یعنی عملا این رشته به دلیل بیشتر بودن تعداد واحدهایش به نسبت رشته مهندسی کامپیوتر، باید 102 میلیون و 56 هزار تومان بپردازد.
درحقیقت شاید مبلغ شهریه در علوم انسانی و علوم رفتاری کمتر باشد، اما مبلغ نهایی تمام‌شده هزینه تحصیل را باید با ملاک قرار دادن تعداد واحدها در نظر گرفت. دانشگاه تهران نیز می‌تواند امسال 600 نفر را در هر 3 گروه آزمایشی پذیرش کند که یعنی برای امسال این دانشگاه تنها 61 میلیارد و 233 میلیون تومان از محل تحصیل این دانشجویان درآمد خواهد داشت. اگر بخواهیم هزینه تحصیل در همین رشته برنامه‌ریزی شهری را در پردیس دانشگاه تهران حساب کنیم، باید عنوان کرد دانشجو در کنار پرداخت 13 میلیون و 339 هزار تومان پول شهریه ثابت، 21 میلیون و 738 هزار تومان پول شهریه واحدهای نظری، 16 میلیون و 303 هزار تومان پول واحدهای پایان‌نامه و 8 میلیون و 300 هزار تومان هم پول شهریه دروس عملی‌اش می‌شود. البته اگر دانشجویی نیاز به جبرانی عملی داشته باشد، باید 5 میلیون و 335 هزار تومان هم بابت آن بپردازد. درمجموع هم فارغ‌التحصیلی از مقطع کارشناسی‌ارشد پردیس این دانشگاه، 46 میلیون و 341 هزار تومان هزینه در بردارد.
با 338 میلیون تومان فارغ‌التحصیل دکتری دانشگاه تهران شوید!
البته تحصیل در مقطع دکتری برای دانشگاه تهران 276 میلیون و 657 هزار تومان برای رشته‌های علوم انسانی و علوم رفتاری و برای سایر گروه‌ها هم 338 میلیون و 137 هزار تومان تمام می‌شود.
صندلی امیرکبیر ۲۰۷ میلیون تومان!
تحصیل در رشته مهندسی کامپیوتر در پردیس دانشگاه امیرکبیر اما قیمت‌های متفاوتی دارد؛ چراکه در پردیس بین‌الملل این دانشگاه تحصیل در همین رشته 13 میلیون و 200 هزار تومان شهریه ثابت دارد، 134 میلیون و 440 هزار تومان شهریه دروس تخصصی و اصلی، 34 میلیون تومان شهریه دروس پایه، 26 میلیون تومان شهریه دروس عمومی می‌شود، یعنی درمجموع دانشجو زمانی از این پردیس دانشگاه امیرکبیر فارغ‌التحصیل می‌شود که 207 میلیون و 604 هزار تومان هزینه کرده باشد. با توجه به اینکه امیرکبیر به‌عنوان یک دانشگاه صنعتی شناخته می‌شود، طبیعتا عمده پذیرش در آن هم از شاخه علوم ریاضی خواهد بود و طبیعتا میزان شهریه نهایی هم با توجه به رشته مدنظر انتخابی از سوی داوطلب، متفاوت خواهد شد. امیرکبیری‌ها اما با توجه به اینکه تنها در حوزه علوم ریاضی، ظرفیت پذیرش دانشجو را در اختیار دارند و این میزان هم برای امسال به 315 نفر می‌رسد، این امکان را خواهند داشت که در سال تحصیلی جدید 65 میلیارد و 395 میلیون تومان درآمد را از محل تحصیل دانشجویان مقطع کارشناسی داشته باشند.
برای فارغ‌التحصیلی از این دانشگاه در مقطع کارشناسی‌ارشد هم با ملاک قرار دادن همان رشته برنامه‌ریزی شهری، دانشجو باید 49 میلیون و 600 هزار تومان پول شهریه دروس نظری، 14 میلیون و 880 هزار تومان پول شهریه بابت پایان‌نامه و پروژه و 9 میلیون و 920 هزار تومان هم پول بابت درس عملی‌اش بپردازد. ارقامی که با در نظر گرفتن شهریه 14 میلیون و 700 هزار تومانی ثابت این دانشجو، 89 میلیون و 100 هزار تومان می‌شود. این مساله نشان می‌دهد تقریبا شهریه در مقطع کارشناسی‌ارشد بین هر سه دانشگاه مشترک است و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد، اما موضوع اصلی بر سر مقطع کارشناسی است که اعداد متفاوتی را شامل می‌شود.
با 336 میلیون تومان هزینه پزشکی تربیت‌مدرس بخوانید
در دانشگاه تربیت‌مدرس اگر می‌خواهید از مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شوید، در رشته‌های علوم انسانی، حقوق و مدیریت و اقتصاد باید رقمی معادل 241 میلیون و 425 میلیون تومان هزینه کنید، رقمی که در دیگر دانشکده‌ها به‌جز پزشکی به 295 میلیون و 75 هزار تومان و در خود دانشکده علوم پزشکی هم 336 میلیون و 383 هزار تومان تمام می‌شود.
پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی افزایش یافتند
درآمد بالایی که از طریق پردیس‌های خودگردان نصیب دانشگاه‌های دولتی می‌شود، به حدی جذاب است که طی سال‌های اخیر روسای دانشگاه‌ها را به فکر ایجاد پردیس‌های جدید انداخته باشد؛ به‌طوری‌که پردیس‌های بین‌المللی اروند، کاسپین و خلیج‌فارس دانشگاه تهران طی سال‌های 1402 و بهمن و اسفندماه سال 1401 افتتاح شدند. این در حالی است که دانشگاه تهران پیش از آن دو پردیس کیش را در سال 86 و بعد از آن پردیس ارس را در سال 86 ایجاد کرده بود.
دانشگاه تربیت‌مدرس هم که تنها دانشگاه تحصیلات تکمیلی کشور است، با وجود داشتن یک پردیس خودگردان در تهران، سال 1401 طرح ایجاد پردیس بین‌المللی خود را در منطقه آزاد اروند مصوب کرد که عملا با موافقت شورای گسترش آموزش عالی جذب دانشجو در این پردیس در اسفند ماه سال 1401 مصوب شد. البته این همه ماجرا نیست، بلکه دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی هم طبق گفته‌های امیررضا شاهانی، رئیس این واحد دانشگاهی در 20 مرداد ماه امسال راه‌اندازی پردیس خودگردان را مصوب کرده و قرار است این پردیس در آینده افتتاح شود.
البته همان‌طور که در این گزارش هم قید شد، دانشگاه هنر ایران هم امسال به عنوان یکی از دانشگاه‌های دارای پردیس اقدام به پذیرش دانشجو کرده که نشان می‌دهد حرکت دانشگاه‌های کشور به سمت جذب چنین دانشجویانی متمرکز شده است. دانشگاه شهید بهشتی نیز یکی دیگر از دانشگاه‌هایی است که از سال 1401 با انعقاد تفاهم‌نامه راه‌اندازی پردیس بین‌الملل خود در قشم به جمع دانشگاه‌های دارای پردیس اضافه شده است.
